43.මා දන්නා ඉතිහාසය ---3කොටස (ගෘහ නිර්මාණ හා කලා ශිල්ප - I )

                          කාලෙකින් මා දන්නා ඉතිහාසය කොටසක් ලියන්න බැරි උනා එහෙනම් 1 වන කොටස 2 කොටස කියවලා නැති අය මෙතැනනින් ගොහින් කියවලා එන්න-------------------------------------------- >    මා දන්නා ඉතිහාසය ---1කොටස.

                         මා දන්නා ඉතිහාසය ---2කොටස (වැව්, වාරිමාර්ග,දායක වු රජවරු ).

*********************************************************************************

              පැරණි වාස්තු විද්‍යාව පිළිබද තාක්ෂණයෙහි අති විශිෂ්ට අංග රැසක් අනුරාධපුර හා පොළොන්නරු රාජධානි වල නටබුන් පරික්ෂා කිරිමේදි පුරාවිද්‍යා කැනිම්කරුවන් විසින් සොයාගෙන ඇති අතර එකල සිටි විවිධ ශ්‍රේණින් විසින් විශිෂ්ට වාස්තු විද්‍යාත්මක නිර්මාණ කර ඇති බවට සාක්ෂි අදද අපට අනුරාධපුර,පොළොන්නරු සංචාරයකදි දැක බලා ගැනිමට හැක.බුදු දහම මෙරටට හදුන්වා දීමටත් පෙර කාලයෙදි පැවති ගෘහ නිර්මාණ  ශිල්පය කෙසේ වී දැයි දැන ගැනිමට  හැකි කිසිම නටබුන් මෙතෙක් සොයාගෙන නැත.එමෙන්ම අනුරාධපුර වාස්තු විද්‍යාත්මක නිර්මාණ,

              

              *දාගැබ්, පිළිම ගෙවල්,බෝදිඝර

                                   

                                                               *විහාර ගෙවල්,පොහොය ගෙවල්,ආරාම,භාවනා කුටි,දාන ශාලා

                                 

  *රජ මාළිග,බලකොටු

                                            *නාන පොකුණු,වැසිකිලි,බෙහෙත් ශාලා..............

                                                                                              ලෙස වර්ග කල හැකිය.

                         අනුරාධපුර යුගයේදි බිහිවු විශිෂ්ටතම වාස්තු විද්‍යාත්මක නිර්මාණයක් ලෙස දාගැබ්,එම යුගයේදි  විශේෂ ස්ථානයක් හිමි කර ගැනේ.බුදු දහමේ ආභාසයත් සමගම මෙරට ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයේ සුවිශේෂ වෙනස්කම් රාශියක් සිදු විය.දාගැබ, චෛත්‍යය,ස්තූපය,ථුපය සහ වෙහෙර යන නම් වලින්ද හැදින්වීමට පුළුවන.

              බුදුන් වහන්සේ ජීවමාන ව සිටි කාලයේදී ලංකාවේ දාගැබ් නිර්මාණය කර ඇති අවස්ථා දෙකක් ගැන ශිලා ලිපි වල සදහන් කර ඇත එනම්,

                        පළමු අවස්ථාව ලෙස සුමන සමන් දෙවියන්ට දෙන ලද කේශධාතු තැන්පත් කර මහවැලි නිම්නයේ මහියංගනය නැමති ස්ථානයේදි මහියංගන දාගැබ ඉදිකිරිමයි.

මහියංගන දාගැබ

                    දෙවන අවස්ථාව තපස්සු බල්ලුක නම් වෙළද දෙබෑයන් බුදුන් වහන්සේට විළඳ හා මීපැණි පිළිගැන්වීමෙන් පසුව ලැබුණු කේශධාතු තැම්පත් කර  තිරියාය නම් ස්ථානයේ ගිරිහඬුසෑය දාගැබක් ඉදි කිරිමය.(මෙය බුරුම මූලාශ්‍රවලද සඳහන් වේ,)

ගිරිහඬුසෑය 

            මෙරට ප්‍රථම ඓතිහාසික දාගැබ වශයෙන් සලකනු ලබන්නේ දේවානම්පියතිස්ස රජු විසින් කරවන ලද,බුදුරජාණන් වහන්සේගේ දකුණු අකු ධාතුව තැන්පත් කර ඇතැයි විශ්වාස කෙරෙන ථුපාරාමය දාගැබය.කිහිප අවස්ථාවකදිම වරින් වර ප්‍රතිසංස්කරණයට භාජනය වු නිසාවෙන් ථුපාරාමයේ මුල් ස්වරූපය අද වන විට දක්නට නොලැබේ.ප්‍රමාණයෙන් විශාල දාගැබ් ඉදි කිරිම දුටු ගැමුණු රජතුමාගේ කාලයේදි ආරම්භ වු බව පිලි ගැනේ.දුටුගැමුණු රජතුමා ඉදි කළ මහා දාගැබ හෙවත් රුවන්වැලි සෑය හා මිරිසවැටිය දාගැබ ද වළගම්බා රජු ඉදි කළ අභයගිරිය දාගැබ ද මහසෙන් රජු විසින් ඉදි කළ ජේතවන දාගැබද වැදගත් තැනක් උසුලනු ඇත.එමෙන්ම අනුරාධපුරයට බැහැර ප්‍රදේශවල  ද විශාල දාගැබ් ඉදි විය

 උදා.

  *කැලණිය

             *තිස්සමහාරාමය

   *දීගවාපිය

    *සේරුවිල

         *සෝමාවතිය

             *මහියංගනය    

බෞද්ධ පොත පතේ සදහන් වන පරිදි දාගැබ් බද කොටස හෙවත් ගර්භයේ හැඩය අනුව දාගැබ් හයකට වෙන් කොට දක්වා ඇත.

         1,ධාන්‍යාකාර:වී ගොඩක හැඩයෙන් යුත් දාගැබ් මේ නමින් හදුන්වනු ලැබේ.

           

කැළණි දාගැබ

                      

         2.ඝණ්ඪාකාර: ඝණ්ඨාකාර දාගැබ ඝණ්ඨාවක හැඩය ගනී.මෙම දාගැබ් වර්ගය ප්‍රමාණයෙන් කුඩාවන අතර බුදුදහම ලැබීමෙන් පසු ලංකාවේ ඉදිකළ ප්‍රථම දාගැබ ඝණ්ඨාකාර හැඩයෙන් යුක්ත වේ.එය ථූපාරාම දාගැබය.

                       

ථූපාරාම 

         3,බුබ්බුලාකාර:මෙම දාගැබ් දියබුබුලක හැඩය උසුලන අතර ලෝකයා මවිතයට පත්කරන රුවන්වැලි මහාසෑය බුබ්බුලාකාර හැඩයගනී.එමෙන්ම තිස්සමහාරාම දාගැබ ,පොළොන්නරුවේ කිරිවෙහෙර හා රන්කොත් වෙහෙර බුබ්බුලාකාර හැඩය උසුලනු ලැබේ.

                                      

රුවන්වැලි මහාසෑය

4,ඝටාකාර: මෙම  දාගැබ කළයක හැඩයට සමානය.

                                         

සෝමාවතී දාගැබ්

         5,පද්මාකාර:පද්මාකාර දාගැබ් නෙළුමක ස්වරූපය ගනී.පොළොන්නරුවේ දෙමළ මහාසෑයත් බුත්තල යුදගනා වෙහෙරත් පද්මාකාර හැඩය වේ.

                                             

දෙමළ මහාසෑය

                                 

         6,අම්ලකාර :නෙල්ලි ගෙඩියක හැඩයෙන් යුත් දාගැබ් මේ නමින් හදුන්වනු ලැබේ මෙවැනි ස්ථූප වර්තමානයේ දක්නට නැත.මෙම ස්ථූප වර්ග හැරෙන්නට බෞද්ධ රටවල අටපට්ටම් ස්ථූප,ලූණු ගෙඩියක හැඩය ගත් ස්ථූප, සතරැස් ස්ථූප, සිලින්ඩරාකාර හැඩයගත් ස්ථූපද දක්නට ඇත.

   

                         දාගැබක අංග                              

මා සතුව තිබූ රූප සටහනක්

    මෙහි අංක 1න් දක්වා ඇත්තේ පේසාවළලුය.දාගැබ පේසාවළලු තුනකින් සමන් විතය.එක මත එක කුඩා වෙමින් ඉහළට යන පේසාවළලු තුන මත දාගැබක ගෝලාකාර ගර්භය ඉදි කර තිබිම විශේෂ ලක්ෂණයක් ලෙස සැලකේ.

මෙහි අංක 2න් දක්වා ඇත්තේ ගෝලාකාර වු ගර්භයය.බුදුන් වහන්සේගේ ධාතු හෙවත් සරවඥ ධාතු තැම්පත් කර ඇත්තේ ධාතු ගර්භයේය.

මෙහි අංක 3න් දැක්වෙන්නේ දාගැබෙහි ගර්බය මුදුනේහි හතරැස් කොටුවෙහි මධ්‍යයේ ද ධාතු තැම්පත් කොට ඇත.

 

අංක 4න් දැක්වෙන  කොත දේවතා කොටුව ලෙස හැදින් වේ.

අංක 5න් දක්වා ඇත්තේ දේවතා කොත මත පිහිටි කොත් කැරැල්යය.කොත්කැරැල්ලේ  අග මාණික්‍යයක් හෝ ලෝහයෙන් කරන ලද කොතක් බොහෝ විට දැකිය හැක.

වාහල්කඩ:

         දාගැබ සතර දිසාවෙන්හි දාගැබට  සම්බන්ධකොට අලංකාරය සදහා ඉදි කළ නිර්මාණයකි.පසු කාලයේදි මෙම වාහල්කඩ ලිය වැල් වැනි මෝස්තර වලින් අලංකාර කර ඇත.දාගැබට මල් පුජා කිරිම සදහා තනන ලද ගල් ආසන ද මේවායේ දක්නට ලැබේ.

චේතියඝර හෙවත් වටදාගේ:

                     දාගැබේ ආරක්ෂාව සදහා ඉදිකර ඇති ගෘහය චේතියඝර නමින් හැදින්වේ.මුල් කාලයේදි ඉදිකෙරු කුඩා දාගැබ් ආවරණය කොට චේතයඝර නිර්මාණය කර තිබු බවට සාධක ඇත.ථුපාරාමයේ,ලංකාරාමයේ සහා අම්බස්ථුල දාගැබේ එවැනි චේතියඝර තිබු බව,ඒවා වටා ඇති ගල් කණු වලින් සනාථ වේ.වහලය දැවවලින් නිර්මාණය කරන්නට ඇතැයි විශිවාස කෙරේ. මැදිරිගිරිය වටදාගේ මෙයට කදිම නිදසුනකි

ප.ලි.

තොරතුරු පොත පත,විකිපීඩියා ඇසුරෙන් ද, පින්තූර ගූගල් ඉමේජ් වෙතින් ද සොයා සපයා ගන්නා ලදි.